Các nước đang phát triển đối mặt khủng hoảng nợ

Số quốc gia đối mặt với khủng hoảng nợ đang nhiều kỷ lục. Đây sẽ là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự tuần tới của các thống đốc, bộ trưởng tài chính và lãnh đạo chính phủ. Họ sẽ tham gia hội nghị thường niên của Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Reuters cho biết dưới đây là những nước đang gặp khó khăn khi trả nợ, hoặc đã vỡ nợ quốc tế.

Ai Cập

Nền kinh tế dựa nhiều vào du lịch của Ai Cập chịu đòn giáng mạnh từ Covid-19 và giá năng lượng, lương thực tăng cao. Việc này khiến họ thiếu USD và chật vật trả nợ.

Tháng 12/2022, Cairo đã phải vay thêm 3 tỷ USD từ IMF. Nước này cam kết linh hoạt quản lý nội tệ, tăng vai trò của lĩnh vực tư nhân, đồng thời thực hiện hàng loạt cải cách về tài khóa và tiền tệ.

Các hạn chế về nhập khẩu đang gây sức ép lên hoạt động kinh tế. Tình trạng thiếu thốn ngoại tệ còn tiếp diễn bất chấp 3 đợt hạ giá nội tệ mạnh tay trong một năm qua. Lạm phát tại đây hiện trên 30% – mạnh nhất hơn 5 năm.

El Salvador

El Salvador đã thanh toán được 600 triệu USD trái phiếu hồi tháng 1. Tuy nhiên, quốc gia Trung Mỹ này còn phải trả 6,4 tỷ USD trái phiếu nữa. Dù hạn thanh toán là 2025, các lo ngại về khả năng chi trả của nước này đang ngày một tăng.

El Salvador hợp pháp hóa Bitcoin từ tháng 9/2021, khiến họ không thể vay từ IMF. Dù vậy, chính IMF cũng khẳng định rủi ro từ việc chấp nhận Bitcoin “vẫn chưa thành hiện thực”.

Ghana

Ghana đang trải qua khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất nhiều thập kỷ. Năm ngoái, 40% ngân sách của họ là để trả nợ.

Tháng 12/2022, quốc gia Tây Phi này đã vay 3 tỷ USD từ IMF. Họ cũng đạt thỏa thuận xóa nợ trong nước và tuần trước đã khởi động quá trình đàm phán với các chủ nợ trái phiếu quốc tế.

Lebanon

Hệ thống tài chính của Lebanon bắt đầu rạn nứt từ năm 2019, sau nhiều thập kỷ tham nhũng và quản lý yếu kém. Đầu năm 2020, họ vỡ nợ. Kể từ tháng 10 năm ngoái, Lebanon vẫn chưa bầu được Tổng thống mới.

Tháng 4/2022, họ đạt thỏa thuận vay 3 tỷ USD từ IMF. Tuy nhiên, IMF gần đây cảnh báo Lebanon “đang trong tình hình nguy hiểm” do trì hoãn cải tổ. Tháng trước, quốc gia này lần đầu hạ giá đồng tiền trong 25 năm. Ngân hàng trung ương Lebanon cho biết sẽ bán USD để ngăn nội tệ giảm thêm.

Malawi

Malawi đang vật lộn với thiếu ngoại tệ và thâm hụt ngân sách tương đương 8,7% GDP. Quốc gia Nam Phi này thường xuyên cần tới hỗ trợ của quốc tế và đang cố tái cấu trúc nợ để được vay thêm từ IMF. Tháng 11 năm ngoái, IMF đã phải hỗ trợ khẩn cấp cho quốc gia này.

Pakistan

Nhiều tháng chìm trong bất ổn chính trị, kinh tế, cộng thêm giá lương thực năm ngoái tăng cao đã đẩy Pakistan vào tình cảnh nguy hiểm. Trung Quốc gần đây cho Pakistan vay hàng tỷ USD, giúp họ phần nào giải quyết khủng hoảng thanh toán.

Tuy nhiên, các cuộc đàm phán với IMF để vay 1,1 tỷ USD đang gặp trục trặc. Số tiền này nằm trong gói cứu trợ 6,5 tỷ USD đã được thống nhất năm 2019. Việc trì hoãn cho vay này đang khiến dự trữ ngoại hối của Pakistan giảm xuống còn tương đương 4 tuần nhập khẩu.

Tunisia

Quốc gia Bắc Phi phụ thuộc vào du lịch này đang thiếu thốn lương thực cơ bản. Việc Tổng thống Tunisia không xúc tiến cải tổ đã khiến IMF trì hoãn cho nước này vay 1,9 tỷ USD suốt nhiều tháng qua. Phần lớn nợ của họ là trong nước, nhưng năm nay, họ cũng sẽ phải trả các khoản vay nước ngoài. Các hãng xếp hạng tín nhiệm đều đánh giá Tunisia có thể vỡ nợ.

Sri Lanka

Sri Lanka năm ngoái vỡ nợ nước ngoài, sau thời kỳ quản lý kinh tế yếu kém và Covid-19. Những việc này đã châm ngòi cho khủng hoảng chính trị và khiến họ thiếu USD để nhập khẩu nhu yếu phẩm.

Tháng trước IMF đã đồng ý cứu trợ Sri Lanka với mức 3 tỷ USD. Quốc gia này cũng có thể được nhận thêm gần 4 tỷ USD từ WB, ADB và nhiều tổ chức khác. Giới chức Sri Lanka đặt mục tiêu hoàn tất đàm phán tái cấu trúc nợ trong tháng 9 này.

Ukraine

Ukraine vừa nhận 2,7 tỷ USD đầu tiên trong gói cứu trợ 15,6 tỷ USD kéo dài 4 năm từ IMF. Đây cũng chỉ là một phần trong gói hỗ trợ 115 tỷ USD mà nước này sẽ nhận từ toàn cầu.

Từ năm ngoái, quốc gia này đã ngừng trả tất cả các khoản vay, do chiến dịch quân sự của Nga. Họ sẽ phải tái cấu trúc nợ sau khi tình hình ổn định trở lại.

IMF ước tính giới chức Ukraine cần 3-4 tỷ USD một tháng để điều hành đất nước. Một báo cáo gần đây của WB và các tổ chức khác cho rằng việc tái thiết Ukraine cần khoảng 411 tỷ USD.

Zambia

Zambia là quốc gia châu Phi đầu tiên vỡ nợ trong thời kỳ Covid-19 năm 2020. Họ cũng được coi là ví dụ thử nghiệm cho sáng kiến Common Framework của G20 – lập ra trong đại dịch nhằm đơn giản hóa quá trình tái cấu trúc nợ. Tuy nhiên, tiến triển đàm phán rất chậm. Đến nay, nợ nước ngoài của Zambia đã lên 18,6 tỷ USD.

Đồng kwacha – nội tệ của Zambia năm nay đã mất giá hơn 10% so với USD. Việc này khiến lạm phát ở đây càng tăng tốc, lên 9,9% tháng 3.

Hà Thu(theo Reuters)