Kinh tế Đức nguy cơ dính mác ‘người ốm của châu Âu’

Thomas Mayer, Nhà sáng lập Viện nghiên cứu Flossbach von Storch cho rằng Đức có thể trở thành gánh nặng đối với tiềm năng tăng trưởng của châu Âu như đã từng trong quá khứ. “Tôi nghĩ Đức đang cạnh tranh (với Italy) cho biệt danh ‘Người ốm của châu Âu’ (Sick Man of Europe)”, ông nói.

Biệt danh này được cho là ra đời vào thế kỷ 19, dùng để chỉ một nước thành viên châu Âu đang gặp kinh tế khó khăn nổi bật hoặc nghèo đói. Đức đã từng nắm giữ biệt danh này vào những năm sau 1990, khi quá trình gắn kết Đông Đức và Tây Đức lại với nhau đã làm suy yếu sự năng động của nền kinh tế.

Những năm qua, “Sick Man of Europe” thường xuyên bị gắn cho Italy – nền kinh tế lớn thứ ba châu Âu. Dù kết quả quý II khả quan hơn Đức nhưng Thủ tướng Itlay Giorgia Meloni tuần qua cũng thừa nhận nền kinh tế nước này đang suy yếu và tình trạng suy giảm dân số thậm chí còn đáng báo động hơn.

Văn phòng thống kê liên bang Đức mới đây cho biết nền kinh tế này không tăng trưởng trong quý II. Kết quả này thấp hơn kỳ vọng tăng trưởng 0,1% trong cuộc khảo sát của Reuters.

“Thực sự có một số xu hướng tích cực trong tiêu dùng tư nhân và đầu tư, nhưng điều đó là chưa đủ, và các số liệu vẫn chưa khả quan”, Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck thừa nhận.

Đến quý II, Đức vẫn là nền kinh tế lớn của khu vực đồng euro nhưng có thành tích kém nhất. Kinh tế Pháp và Tây Ban Nha tăng trưởng với tốc độ bền vững nhờ xuất khẩu và du lịch mạnh mẽ hơn.

Đức chỉ vừa thoát khỏi suy thoái và việc không tăng trưởng đã cho thấy tình trạng công nghiệp nước này còn khó khăn, khiến họ khả năng là thành viên duy nhất của G7 có thể tăng trưởng âm năm nay, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Việc Đức có khả năng nhận lại biệt danh không mong muốn trên lần này là do cuộc khủng hoảng năng lượng kéo dài làm khó ngành sản xuất trong bối cảnh phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt nhân sự và năng suất kém. Họ đã phụ thuộc lâu dài vào khí đốt của Nga và nói không với năng lượng hạt nhân. Do đó, bài toán năng lượng và chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch là thách thức lớn.

Cùng với đó, cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt về xe điện đe dọa năng lực sản xuất ôtô của nước này. Nền kinh tế tập trung vào việc sản xuất những chiếc xe hơi chạy xăng trong khi các đối thủ tăng cường sản xuất xe điện cũng là một vấn đề. Nhu cầu của xe Volkswagen ở Trung Quốc thấp hơn một phần là nguyên nhân dẫn đến việc cắt giảm triển vọng doanh số.

David Folkerts-Landau, Kinh tế trưởng tại Deutsche Bank AG, cho rằng nó sẽ là rắc rối lớn trong tương lai. “Ngành sản xuất quy mô lớn của Đức đang tụt hậu rất nhiều so với Mỹ vì khoảng cách công nghệ ngày càng rộng hơn”, ông nói.

Khắc phục tương lai là mối quan tâm hàng đầu Thủ tướng Đức Olaf Scholz. Giải pháp chính mà nội các của ông đưa ra lúc này là trợ cấp cho các công ty sẵn sàng mở nhà máy. Biện pháp mới nhất được tiết lộ vào tuần trước là gói 20 tỷ euro (22 tỷ USD) để thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn và củng cố lĩnh vực công nghệ.

Những thách thức dài hạn như vậy còn diễn ra trong lúc nhu cầu sản phẩm Đức nói chung từ Trung Quốc suy yếu và chính sách tiền tệ thắt chặt hơn. Tuần qua, Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) tăng lãi suất tăng lãi suất thêm 25 điểm cơ bản (0,25%) để chế ngự lạm phát, đưa lãi suất tham chiếu lên mức cao nhất 23 năm.

IMF và Bundesbank dự đoán GDP Đức năm nay giảm 0,3%. Joerg Kraemer, Kinh tế trưởng của Commerzbank đánh giá hoạt động kém hiệu quả không chỉ là dự đoán mà đã hiện hữu. “Chúng tôi dự báo một cuộc suy thoái mới trong nửa cuối năm nay”, ông nói.

Clemens Fuest, Chủ tịch Viện Ifo có trụ sở tại Munich, thậm chí cho rằng Đức vẫn đang suy thoái, dẫn lý do từ sản xuất tiếp tục đi xuống trong cuộc khảo sát kinh doanh hàng tháng của Ifo công bố hôm 25/7. Một hôm trước đó, chỉ số nhà quản trị mua hàng của S&P Global cũng ghi nhận yếu kém rõ ràng của ngành công nghiệp, dù dịch vụ đi lên.

Là nền kinh tế lớn nhất khu vực, điều đó có nghĩa Đức đang kéo phần còn lại xuống. “Các điều kiện chung vẫn kém và những chỉ số hàng đầu không cho thấy động lực đáng kể trong nửa cuối năm”, Gertrud Traud, Kinh tế trưởng Helaba nói.

Tuy nhiên, kinh tế Đức vẫn có vài điểm sáng. Tỷ lệ thất nghiệp ở mức 5,7%, thuộc hàng thấp nhất mọi thời đại. Thị trường lao động mạnh mẽ đang hỗ trợ người tiêu dùng tại thời điểm lạm phát cao.

Arne Freundt, Giám đốc điều hành của Puma đánh giá “nhu cầu ổn định” ở Đức đối với giày thể thao và quần áo của công ty ông. Giám đốc tài chính của Volkswagen Arno Antlitz, cũng lạc quan tương tự. “Có một sự không chắc chắn nhất định về phía khách hàng liên quan đến lạm phát, nhưng cá nhân tôi không nghĩ sẽ có suy thoái trong các quý tới”, ông nói.

Ngoài ra, dù các công ty sản xuất lớn ít nhiều chật vật hơn nhưng cộng đồng doanh nghiệp gia đình vừa và nhỏ của Đức, gọi là Mittelstand, vẫn đang là xương sống vững chắc cho sự thịnh vượng. Họ có những sản phẩm chuyên biệt, từ lâu đã tạo nền tảng cho sức mạnh xuất khẩu của nước này.

Kinh tế trưởng tại Commerzbank Joerg Kraemer cho rằng Mittelstand là nơi để tìm kiếm các dấu hiệu cho thấy số phận của Đức với tư cách là một nền kinh tế lớn sẽ được quyết định như thế nào trong tương lai. “Những công ty tốt, cỡ trung bình, có vốn hóa tốt, bảng cân đối kế toán vững chắc ,và nhân viên của họ làm việc chăm chỉ và thích làm việc ở đây. Đó là niềm hy vọng”, ông nói.

Phiên An (theo Bloomberg)