Học đầu tư chứng khoán thế nào với người mới bắt đầu?

Tôi mới tìm hiểu thị trường chứng khoán gần đây. Mọi thứ quá phức tạp nên tôi muốn học kỹ lĩnh vực này, sau đó sẽ bỏ ít vốn ra “thực hành” (chấp nhận lỗ), rồi mới tính chuyện đầu tư lâu dài.

Tôi muốn được chuyên gia tư vấn giúp lộ trình tham khảo từ việc học tập về chứng khoán cho đến giai đoạn thử thực hành và chính thức tham gia thị trường. Ở mỗi giai đoạn, tôi cần tập trung hoặc chú ý những điều gì?

Trần Quang Ngọc

Chuyên gia tư vấn:

Chứng khoán nói chung và cổ phiếu nói riêng là kênh đầu tư rất hấp dẫn, thu hút được nhiều nhà đầu tư ở mọi lứa tuổi. Đây là kênh đầu tư có nhiều lợi ích, trong đó nổi bật nhất là tính thanh khoản, có thể bắt đầu từ số vốn vừa và nhỏ.

Ở đây, tôi sẽ tạm hiểu nhu cầu của bạn là đầu tư vào cổ phiếu và mong muốn được biết thêm về lộ trình và cách học đầu tư cổ phiếu. Để tham gia thị trường thành công và hiệu quả, bạn đã xác định đúng trong việc đầu tư vào kiến thức nhằm giúp bản thân đưa ra quyết định đúng đắn và phù hợp. Vậy việc học nên bắt đầu từ đâu cho đúng?

Theo tôi, nếu học mà không đi đôi với hành sẽ rất dễ tạo cảm giác chán nản, khó tập trung. Do đó, lời khuyên đầu tiên của tôi là bạn nên có một tài khoản chứng khoán và tập làm quen với những chức năng cơ bản trên thị trường vì “người thầy tốt nhất với bạn chính là thị trường”. Đừng đợi đến lúc học xong mới tham gia vì lúc đó có thể đã quá trễ và việc học là việc cả đời.

Nhưng trước khi bắt đầu xuống tiền, việc cần làm là xác định rõ khẩu vị rủi ro cho bản thân. Khẩu vị rủi ro là quan điểm, mức độ chấp nhận của mỗi người về sự rủi ro. Khẩu vị rủi ro thường được xác định qua các yếu tố như lứa tuổi, khả năng tài chính, gia đình. Mức độ khẩu vị rủi ro sẽ quyết định sự an toàn cho nguồn vốn của bản thân và kỳ vọng sinh lợi. Ví dụ, nếu đầu tư 100 triệu đồng, bạn sẽ chấp nhận mất bao nhiêu khi khoản đầu tư bị thua lỗ? Với độ rủi ro ở mức đã xác định, bạn kỳ vọng sẽ thu về bao nhiêu phần trăm lợi nhuận để bù đắp cho những rủi ro có thể gặp phải?

Khi đã xác định được khẩu vị rủi ro, thời gian dành cho đầu tư, khả năng tài chính và phương án dự phòng tài chính, bước tiếp theo nên bắt đầu lựa chọn cho mình một số phương pháp và cách học hiệu quả. Một số phương pháp nổi bật là đầu tư giá trị, đầu tư theo phân tích kỹ thuật, đầu tư tăng trưởng.

Việc tìm cho mình những phương pháp đầu tư phù hợp sẽ khá dễ dàng nếu đã xác định được khẩu vị rủi ro. Nhiều phương pháp có thể áp dụng cho việc đầu tư, nhưng quan trọng nhất là phải tìm được phương pháp nào phù hợp với tính cách của bạn cũng như cách áp dụng vào thị trường để có mức sinh lời cao nhất. Lúc này, bạn đã có thể thực hành mua bán thử cổ phiếu trên sàn và tìm hiểu căn bản về giá khớp lệnh, các chỉ số, bảng giá chứng khoán, khối lượng giao dịch.

Đối với việc học, ngoài “người thầy” là thị trường, các nhà đầu tư cá nhân thường tự mày mò, rèn luyện thông qua sách vở, tài liệu trên mạng, giáo trình nước ngoài và trải nghiệm trong thực tế. Tuy nhiên, cách học này thường mang lại nhiều kiến thức theo kiểu “góp nhặt” thiếu tính hệ thống. Về lâu dài sẽ dẫn đến hiểu biết có nhiều lỗ hổng và không đủ sâu, quan trọng nhất là bạn sẽ thiếu đi tính hệ thống trong kiến thức, từ đó có thể dẫn đến việc đưa ra quyết định đầu tư sai lầm.

Do đó, tôi thường khuyến khích nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường nên theo học những lộ trình tính thống nhất, bao quát thị trường để hiểu biết đủ về các khía cạnh trong đầu tư cũng như các nền kinh tế vận hành, từ đó đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt nhất.

Có hai yếu tố chính quyết định đến việc đầu tư là lựa chọn đúng cổ phiếu và thời điểm mua-bán cổ phiếu phù hợp. Những yếu tố này sẽ được đúc kết thông qua việc học những kỹ năng về chọn lọc và phân tích đầu tư phù hợp với bối cảnh vĩ mô của nền kinh tế.

Dưới đây là lộ trình bạn có thể tham khảo. Đầu tiên, hãy tìm hiểu tổng quan về thị trường chứng khoán Việt Nam, hiểu về vai trò và các thành phần trên thị trường, các trường phái đầu tư. Sự tìm hiểu tường tận về những vấn đề nhỏ nhất như thị trường sinh lợi như thế nào, các lệnh mua bán thiết lập ra sao sẽ rất quan trọng ở những bước đầu khi mới tham gia.

Hiểu biết về vĩ mô và chu kỳ kinh tế là bước tiếp theo mà bạn cần bổ sung. Việc xác định vĩ mô, chu kỳ kinh tế hiện tại và sự tương tác giữa vĩ mô và các ngành nghề trên thị trường sẽ cho bạn cái nhìn đúng nhất về việc nên giải ngân đầu tư vào thời điểm nào, ngành nào, kỳ vọng ra sao.

Ngành nghề là phần quan trọng cần tập trung hiểu rõ. Dòng tiền trên thị trường tài chính sẽ có sự luân phiên giữa các nhóm ngành rất linh hoạt. Việc hiểu biết về ngành, chuỗi giá trị, lợi thế cạnh tranh sẽ cho bạn một lợi thế rất lớn trong việc nắm bắt được chu kỳ sớm hay muộn thông qua các dấu hiệu đặc trưng.

Một trong những bước cuối cùng là tìm hiểu về doanh nghiệp, trong đó hiểu biết về tài chính doanh nghiệp sẽ là phễu lọc cuối trong việc ra quyết định đầu tư. Đọc hiểu và phân tích báo cáo tài chính là tìm hiểu về sức khỏe và lợi thế của các doanh nghiệp trong ngành, xác định tỷ suất sinh lời, mức độ rủi ro để lựa chọn và quyết định đầu tư.

Cuối cùng là trang bị hiểu biết về các hoạt động khác như mua bán cổ phiếu quỹ, cổ phiếu ưu đãi, phát hành ESOP, chia tách cổ phiếu của doanh nghiệp, phương pháp định giá, trường phái đầu tư… để hoàn thiện hơn về mặt kiến thức.

Chứng khoán là kênh đầu tư sinh lợi cao nhưng rủi ro cũng rất lớn. Vì vậy, hãy đầu tư một cách nghiêm túc, có chiến lược và luôn học hỏi không ngừng để đạt được thành quả xứng đáng.

Phạm Hoàng Quang Kiệt

Phó phòng Nghiên cứu và Phân tích Đầu tư

tại Công ty Tư vấn đầu tư và Quản lý gia sản FIDT